5 misverstanden over houtgebruik in constructies
Alleen het marktaandeel van hout in constructies in Nederland is nog substantieel klein. De doelstelling van Milieuberaad Bouw om 20% meer hout in de bouw te gebruiken, is nog niet gehaald. De architecten in Nederland willen graag bouwen in hout vanwege de esthetische en duurzame kwaliteit. Echter roept de keuze voor hout ook de nodige weerstand op. Zijn de toegepaste houtproducten werkelijk zo duurzaam als wordt gezegd? Kan een houten gebouw echt zo makkelijk afbranden? De veelvoorkomende misverstanden over houtgebruik in constructies worden hieronder eens kritisch onder de loep genomen.
5 misverstanden over houtgebruik
1. Impact van houtlijm is slecht voor het milieu
Houtlijm is een chemische samenstelling waardoor de impact van specifiek dit materiaal inderdaad niet goed voor het milieu is. Daarom wordt er tegenwoordig onderzoek gedaan naar milieuvriendelijke lijmsoorten. Zo is er een alternatieve formaldehydevrije houtlijm op de markt op basis van sojameel, al bevat deze lijm nog wel een chemische crosslinker. Daarentegen het aandeel lijm in verlijmde houtproducten is vaak gering en het hoofdbestandsdeel blijft hout. Daarom is ook het gebruik van hout met lijm nog steeds een stuk minder belastend voor het milieu dan bijvoorbeeld het gebruik van beton.
Hout is een natuurproduct en gaat op in de natuurlijke kringloop. Het is mogelijk om hout tijdelijk uit deze omloop te nemen en te gebruiken in gebouwen. Aan het eind van de gebruiksfase kan het hout door middel van compostering of versnelde oxidatie tot koolstofdioxide en water weer terug worden gebracht in de kringloop. Hout is eenvoudig afbreekbaar en vormt bij duurzaam bosbeheer een oneindige grondstof. Daarom is het gebruik van hout een milieuvriendelijke optie.
De inzetbaarheid van gezaagd, niet verlijmd hout is wel beperkt door onder andere de afmetingen van de bomen waaruit het gewonnen wordt. Het toevoegen van lijm heeft gezorgd voor het tot stand komen van verschillende houtproducten en daarmee een bredere toepasbaarheid van hout in de bouwwereld. Zo bieden de meerlaagse gelamineerde prefab houtelementen innovatieve mogelijkheden voor grotere overspanningen en hoogbouw. Deze bewerkte houtproducten kunnen hergebruikt of gerecycled worden waardoor het alsnog een duurzaam bouwmateriaal is in vergelijking met veel andere materialen.
2. Er is te weinig hout voorradig
Het is een misverstand dat er te weinig houtvoorraad is om bijvoorbeeld de bouw van grootschalige woningbouwprojecten te realiseren. Aanwas en kappen van bomen gebeurt goed gedoseerd en onder toeziend oog met het FSC- of PEFC-keurmerk. Hout is afkomstig uit duurzaam bosbeheer volgens de Europese normen. Op dit moment wordt slechts 60% van de natuurlijke aanwas van Europese bossen benut en wereldwijd ligt dit percentage nog lager.
Doordat de bouw de afgelopen jaren enorm is aangetrokken, is er veel vraag naar bouwmateriaal. De levertijden kunnen oplopen, maar dit heeft ook te maken met specifieke wensen vanuit een ontwerp die niet standaard leverbaar zijn. Hierdoor is het nodig om de productie op te schalen omdat de vraag toeneemt. Door hout duurzaam te produceren, kun je de voorraad managen en ervoor zorgen dat er geen tekorten ontstaan én dat de voorraden weer worden aangevuld.
3. Tropisch hardhout is minder duurzaam
Tropisch hardhout is minder duurzaam om toe te passen in Nederland dan Europees hardhout. Tropisch hardhout moet van ver komen en daar komt natuurlijk langer transport bij kijken. Het is niet duurzaam om hout te importeren uit tropische gebieden, zoals Zuid-Amerika, India, Indonesië en Afrika vergeleken met hout uit lokale gebieden. Hout uit Europa is voor het milieu een betere keuze, alleen als je naar de levensduur van de houtsoorten kijkt, dan komt het tropische hardhout beter uit de verf. Hardhout kan ook onbehandeld worden toegepast, oftewel: zonder met verf behandeld te worden. Deze houtsoorten gaan namelijk voor een langere tijd mee in gebruik, soms wel tot honderd jaar.
Het is wel een voorwaarde om hardhout uit duurzaam beheerde bossen te halen. In deze bossen wordt het tropisch hardhout gekapt en opnieuw aangeplant. Op deze manier krijgen deze bossen een economische waarde en hiermee wordt het risico verkleind op kappen en vervangen van palmolieplantages.
4. Hout is brandgevaarlijk
Houtconstructies zijn helemaal niet zo brandbaar als wordt gedacht. Het is daarom een misverstand dat hout brandgevaarlijk is. Het hout in bouwconstructies is namelijk niet makkelijk aan te steken. Daarnaast ontstaat er een natuurlijke beschermlaag wanneer hout brandt vanwege het feit dat het oppervlakte verkoolt. Hierdoor blijft de kern van de constructieonderdelen langer in stand en wordt de brand ook vertraagd. De kans op bezwijken bij brand is bij een gebouw met een onbeschermde staalconstructie groter dan bij een gebouw met een onbeschermde houtconstructie.
5. Een houten gebouw is gehorig
Er wordt gedacht dat een houten gebouw synoniem staat voor een slechte akoestiek. Zo zijn oude houten huizen vaak erg gehorig. Tegenwoordig wordt in een ontwerp echter rekening gehouden met het vermijden van direct contactgeluid en het flankeren van luchtgeluid. In de wanden een spouw of isolatiemateriaal aanbrengen, zorgt ervoor dat de storende geluiden goed geabsorbeerd worden. Een andere optie is massa toe te voegen, als trillingsdemper. Door de juiste detailleringen toe te passen, kan een houten gebouw goed concurreren met een steenachtig gebouw. Het is gunstig voor funderingen en transport dat hout een licht bouwmateriaal is.
Conclusie
Elk materiaal heeft zijn voor- en nadelen. Daarom dient de materiaalkeuze een weloverwogen keuze te zijn om elk materiaal tot zijn recht te laten komen en toe te passen daar waar het zin heeft. Het risico is gering wat betreft de haalbaarheid om hout toe te passen in de utiliteitsbouw en woningbouw. Zelfs als rekening wordt gehouden met kap, transport en bewerking van het product, dan is de invloed van hout als bouwmateriaal op het milieu over het algemeen laag tot neutraal. Daarmee scoort hout in principe een stuk beter dan alle andere bouwmaterialen.
Geschreven door: Tessa Ruseler