ABT adviseert bij ontwikkeling CO2-arm beton

Groene Voorbij Casco, gemaakt met CO2-arm beton, is een primeur in de markt.

CO2-arm beton

De eerste woningen met het CO2-arme beton van Voorbij Prefab zijn in aanbouw. Ook is het ‘groene’ beton dit najaar KIWA-gecertificeerd. ABT hielp bij de ontwikkeling ervan. Het resultaat: een CO2-reductie met maar liefst 44%. Een gesprek met Directeur Dorien Staal van Voorbij Prefab en ABT-adviseur Niki Loonen over een belangrijke doorbraak. ‘Het scheelt per woningcasco een autorit van ruim elfduizend kilometer.’

Voor een gehoor van twaalfhonderd bouwprofessionals muntte Dorien Staal op de Betondag 2019 het begrip ‘betonschaamte’. Ze doelde toen op het slechte imago van het materiaal als het om duurzaamheid gaat. Wereldwijd behoort de sector tot de drie meest vervuilende industrieën.

‘Beton blijft hard nodig’

‘Het ging bij bouwers en architecten ineens alleen nog maar over hout. Dat is natuurlijk prachtig – dat meen ik – maar als je negentigduizend woningen per jaar wilt bouwen, blijft beton echt het meest voor de hand liggende materiaal en dus hard nodig.’ Haar term ‘betonschaamte’ haalde ruim de publiciteit. Vooral ook omdat Dorien Staal mede sprak als voorzitter van de Betonvereniging. Terugblikkend: ‘We hebben als leden allemaal het Betonakkoord getekend en onszelf daarmee verplicht minder CO2 uit te stoten. Dan moet je de daad ook bij het woord voegen. Met elkaar alles doen om klimaatverandering tegen te gaan, vind ik overigens ook persoonlijk heel belangrijk.’

TBI-onderneming Voorbij Prefab ging voortvarend aan de slag. Met een productie van ruim 100.000 kuub beton op jaarbasis kan het bedrijf ook echt verschil maken. Voorbij Prefab produceert in zijn fabriek aan het Noordzeekanaal in het Amsterdamse havengebied prefab betoncasco’s voor zo’n 1.500 woningen per jaar. Gemiddeld acht per dag. Dorien Staal: ‘Over het verduurzamen van beton hoorde ik van deskundigen altijd dat alles kan. Maar heel concreet werd het nooit. Er gebeurde niet veel. Ik heb daarom heel open de samenwerking met kennispartners gezocht. Zo is het contact met ABT ontstaan.’

Naar zero impact

Dorien las een blog van ABT-adviseur Niki Loonen waarin hij een grote toekomst zag voor de gerobotiseerde productie van zero impact beton. Ook hij deed in de markt een oproep om met elkaar in discussie te gaan over mogelijke oplossingen. Het contact werd gelegd, een kop koffie gedronken. Daarna was de samenwerking snel een feit. De betontechnologen van Voorbij Prefab gingen aan tafel met de betonspecialisten van ABT. Dorien Staal: ‘Mijn collega’s moesten ineens hun recepten delen met externe mensen. Dat is iets hoor. Alsof je aan de chefkok van een sterrenrestaurant vraagt om zijn geheim te delen. Gelukkig stelden de mensen van ABT de goede vragen en was het ijs snel gebroken.’

Hybride variant

Niki Loonen: ‘Het is een incrementeel pad, je werkt stap voor stap. Niet alles kan in één keer. Logische voorwaarde van Voorbij Prefab was dat het ontwikkelen van een CO2-arm beton niet ten koste mocht gaan van de productiesnelheid en de kwaliteit van het product. Het ontkisten moet altijd binnen 6 tot 18 uur gebeuren. De ontwikkeling van sterkte van het gestorte beton is dus doorslaggevend. Dat was het lastigste deel van het verhaal. Het zette ons op het spoor van alkalische activatie, een methode die ook bij geopolymeerbeton wordt toegepast. Het leverde een hybride variant van beton op. In het mengsel zit een minimum aan cement, het maximaal aantal hoogovenslakken en natriumsulfaat, een zoutsoort.’

KIWA-attest

Na maanden van onderzoek, discussie, testen, wijzigen en opnieuw testen was het Voorbij/ABT-team er in de zomer van 2020 uit: binnen exact hetzelfde productieproces kan een uitstekend verwerkbaar mengsel binnen de gestelde tijd uit de mal. Het resultaat is beton met 44% (!) minder CO2 dan daarvoor. Niki: ‘Met toepassing van deze technologie kunnen we in Nederland de CO2-uitstoot van beton tot 70% onder het wereldwijde gemiddelde brengen, omdat we in Nederland veel met hoogovenslakken werken, wat een restproduct is.’ In september volgden testen om de gelijkwaardigheid met het referentiebeton aan te tonen. KIWA controleerde dit proces, dat een maand duurde, nauwgezet en verleende begin oktober een attest.

Hoger doel dienen

Dorien Staal is niet van plan de in het verduurzamingsproces opgedane kennis exclusief voor Voorbij Prefab te houden. Integendeel. Ze zegt: ‘Wij zijn een voorstander van het delen van kennis en inzichten. Met verduurzaming dienen we een hoger doel. Vergelijk het een beetje met wat er nu gebeurt rond het coronavirus. Iedereen slaat de handen ineen. Ik krijg natuurlijk vragen of ik geen concurrentievoordeel weggeef, maar zo zitten wij er niet in. Vanuit het innovatiefonds van TBI zijn we financieel ondersteund om dit te kunnen doen We gaan de innovatiekosten ook niet doorbelasten naar onze bouwpartners. En wat dat concurrentievoordeel betreft: we gaan alle projecten die voor 2021 gepland staan met dit nieuwe mengsel als Groene Voorbij Casco’s uitleveren. Dat is een belangrijke meerwaarde. Onze klanten kunnen er bij acquisitietrajecten en aanbestedingen groene punten mee scoren.’

Op 10 december jl. werd het Groene Casco winnaar van de TBI Innovatieprijs 2020 in de categorie Innovaties.

‘Meer te halen’

Ook ABT houdt van een transparante manier van werken. Niki Loonen: ‘We hebben echt het idee dat er nog meer te halen is. Samen met Voorbij Prefab en Theo Salet, decaan Bouwkunde van de TU Eindhoven, gaan we interessant onderzoeksmateriaal bekijken. Mogelijk kunnen we innovaties gaan testen. Het liefst willen we dit met meerdere bedrijven oppakken. Tegen hen zou ik willen zeggen: zie dit gerust als een uitnodiging!’ Dorien Staal, afsluitend: ‘We willen de kracht van een groep gelijkgestemden gebruiken om snelheid te maken bij het op grote schaal verduurzamen van beton.’

ERA Contour bouwt eerste vier

Het allereerste woningbouwproject in Nederland waarin CO2-arm beton van Voorbij Prefab is toegepast, is een feit. In Zaandam worden voor woningcorporatie Parteon 70 nul-op-de-meter-woningen gebouwd, vier daarvan zijn van CO2-arm beton. Opdrachtgever is woningcorporatie Parteon. ERA Contour, net als Voorbij Prefab een TBI-onderneming, bouwt de woningen.
Voor meer informatie:

Niki Loonen
n.loonen@abt.eu
+31651512681

Dit artikel is gepubliceerd in het ABT Magazine, december 2020.