Gered van sloop, geschikt voor hergebruik

Het gebouw dateert van eind jaren zeventig en huisvestte tot enkele jaren terug de faculteit Aardwetenschappen van de Universiteit Utrecht.

Na asbestsanering en zoveel mogelijk circulaire ontmanteling rest nu alleen nog het betonnen casco. Dat bleek na onderzoek van ABT nog heel geschikt voor behoud en herontwikkeling.

Een sloopaannemer was gecontracteerd voor de ontmanteling van het gebouw. Om uiteenlopende redenen werd er steeds meer getwijfeld over de volledige sloop en besloot de UU onderzoek te laten doen. Allereerst werd de bestaande technische kwaliteit van de hoofddraagconstructie verkend. Daarnaast bekeken de onderzoekers de belastbaarheid van de vloerconstructie en de mogelijkheden van optoppen. Ook wilde de opdrachtgever weten welke technische risico’s hergebruik met zich mee kon brengen. Parallel onderzochten Barcode Architects en Newjoy concepts de ruimtelijke en functionele mogelijkheden van het casco.

Het carrévormige gebouw, circa 12.500 m2, heeft vier bouwlagen met een half verdiepte kelder. De massieve draagconstructie is gefundeerd op palen en opgebouwd uit een in het werk gestorte betonconstructie. Enkele dragende leidingschachten zijn uitgevoerd in prefab beton.

Beton wordt sterker

Omdat het uitvoeringsproces in volle gang was, moest er snel geschakeld worden. Volgens constructeur Eveline Gootzen bleek dat de hoofddraagconstructie nog in een technisch uitstekende conditie is. Ook optoppen zou goed mogelijk zijn, afhankelijk van de materialisatie met twee of drie bouwlagen. Ze vertelt: “De constructie was nog in zeer goede staat. Er bleek geen betonrot of andere schade aanwezig, de prestaties van goed ontworpen beton worden in de tijd alleen maar beter.”

Over het onderzoek zelf: “Als constructeur wil je weten welke ontwerpkeuzes destijds zijn gemaakt. Hoe is het oorspronkelijk bedacht en klopt dat nog? Is er verbouwd? Daarom zijn we zijn gestart met het bestuderen van de archiefstukken. Die waren redelijk compleet, inclusief de wapeningstekeningen. Vervolgens zijn we in het werk gaan kijken. Het gebouw was toen al gestript, dat maakte het schouwen eenvoudiger.”

Over nut en vooral noodzaak is Eveline stellig. “Bestaande gebouwen een tweede leven geven; het kan eenvoudig niet anders meer. De doelstellingen van Paris Proof-bouwen zijn duidelijk en er naar handelen is noodzakelijk. Behoud van een betoncasco als dit bespaart tonnen CO2. Wat is de potentie van bestaande materialen? Wat kan eruit, wat kan erbij? We willen er graag het maximale uithalen.”

Pure winst bij hergebruik faculteit Aardwetenschappen

Hommo Hamster, programmamanager bij de Directie Vastgoed en Campus van UU, is blij met de uitkomsten. “Het strategisch besluit tot ontmanteling dateert van acht jaar geleden. Toen waren de mogelijkheden bij hergebruik nog niet helder en was de markt daar minder op toegerust. Het gebouw was afgeschreven en voor zijn functie niet meer geschikt. Er moest bovendien veel asbest worden gesaneerd. Toch hebben we het aangedurfd om in een laat stadium opdracht te geven de mogelijkheden tot hergebruik alsnog te onderzoeken. Wil je een maatschappelijk verantwoorde opdrachtgever zijn, dan moet je het niet alleen bij woorden laten.” Hij vervolgt: “ABT heeft goed werk geleverd. We weten nu zeker dat het casco bij hergebruik geschikt is voor de beoogde functies. Het gebouw wordt opnieuw een laboratoriumgebouw, nu als tijdelijk onderkomen voor onze faculteit Bètawetenschappen. Door het op te toppen creëren we meer vierkante meters.” Hommo Hamster verwacht dat het nieuwe laboratoriumgebouw in 2027 in gebruik wordt genomen. De herontwikkeling is onderdeel van de totale gebiedsontwikkeling van het Utrecht Science Park. “Het hergebruik biedt veel CO2-winst, minder kosten van bouwmaterialen en minder vervoersbewegingen. Pure winst, zowel economisch als qua milieu-impact.”

Dit artikel is gepubliceerd in het ABT Magazine, mei 2023.