Hogeschool van Amsterdam opent Jakoba Mulderhuis als sluitstuk van Amstelcampus

Het Jakoba Mulderhuis aan het Rhijnspoorplein is het slotstuk van de Amstelcampus, gelegen aan de Wibautstraat. Het pand biedt plaats aan zo’n 6.000 tot 7.000 studenten van de faculteit Techniek en omvat ca. 25.000 m2 aan onderwijsprogramma. Op 1 september 2022 is het gebouw officieel in gebruik genomen tijdens de opening van het hogeschooljaar. ABT verzorgde samen met BREED ID het constructief ontwerp en was verantwoordelijk voor de geotechnische advisering.

Het nieuwe gebouw bestaat uit twee delen: een hoogbouw van 13 verdiepingen en een laagbouw van zes. Het sluit aan op het naastgelegen Theo Thijssenhuis. Oud HvA bouwkunde studenten Marc Koehler (Marc Koehler Architects) en Nanne de Ru (Powerhouse Company) werkten samen aan het ontwerp van het Jakoba Mulderhuis en betrokken in 2014 de Architekten Cie. bij het ontwerpteam.

Fundering door een oud gemaal

De bouw van het nieuwe onderwijsgebouw bracht de nodige uitdagingen met zich mee. Eric Brok, projectleider constructies bij ABT: “De grootste uitdaging hebben we gehad in de ondergrond. We moesten hier een kelder realiseren op een klein plot dat aansloot op het bestaande Theo Tijssenhuis. Er zaten diverse obstakels in de grond, zoals een compleet vervallen gemaal. Weghalen of laten zitten was de overweging. Het eerste zou het makkelijkst zijn, maar er is voor het laatste gekozen, dit bespaarde kosten. Het betekende wel dat het hoogbouwdeel erbovenop zou komen te staan.”

Plaatfundering bij Jakoba Mulderhuis

Om alle blijvende obstakels te kunnen ontzien, is gekozen voor een plaatfundering. Dit bood meer plaatsingsflexibiliteit voor de palen. Eric: “We hebben deze fundering dwars door het gemaal aangebracht. Ook moesten we delen van de fundering aanpassen om diepe, bestaande, achtergebleven rioleringen te ontwijken.”

Vervolgens ontstond de behoefte om een sprinklerbassin kwijt te kunnen. Eric: “De ruimte hiervoor was beperkt. Daaruit ontstond het idee het bassin op te nemen in de fundering. De plaatfundering is op logische plaatsen uitgehold voor berging van het water. Zo werd de plaatfundering een cassettefundering, waardoor tevens op materiaal is kunnen besparen.”

Hoog bouwen in Amsterdam betekent over het algemeen diep funderen. Eric: “Het hoogbouwdeel zou eigenlijk op de derde zandlaag moeten worden gefundeerd, maar door het toepassen van een plaatfundering in combinatie met geavanceerde zettingsberekeningen, hebben we hem op de tweede zandlaag kunnen funderen.” Minder diep heien verlaagde risico’s op en er kon flink bespaard worden op kosten en materiaalgebruik.

‘Blended learning’

Het nieuwe Jakoba Mulderhuis zelf heeft een flexibele opzet met kolommen, verplaatsbare binnenwanden en slimme installaties. Hierdoor kan het interieur eenvoudig worden aangepast aan veranderende opvattingen over studeren en lesgeven. Docenten kunnen ruimtes ‘customizen’ met een mix aan leervormen en ruimtelijke opstellingen, zoals groepswerk aan tafeleilanden, leslokalen, labs, concentratieplekken en ontmoetingsplekken; het zogenaamde ‘blended learning’. De architecten zijn de eerste generatie afstudeerders van de HvA die met projectgestuurd onderwijs zijn opgeleid in het voormalige gebouw de Leeuwenburg en hebben hun positieve ervaringen met blended learning maximaal in het nieuwe ontwerp tot uiting gebracht.

Jacoba Mulderhuis heeft Atrium als verbinder

Een imposant atrium verbindt het Jakoba Mulderhuis met het naastgelegen Theo Thijssenhuis, dat tijdens de bouwfase in gebruik bleef. Alle verdiepingen komen uit op het atrium en hebben open terrassen, waar studenten aan hun projecten kunnen werken. Het atrium zorgt voor een open karakter met veel natuurlijk daglicht. De architecten willen hiermee een nieuw publiek domein creëren als theatrale ruimte voor grote events en exposities op de begane grond en als gestapelde podia waar de studenten van verschillende kennisgebieden elkaar ontmoeten. Een plek die zorgt voor creativiteit en waar mensen graag samenkomen en hun werk tonen en kennis delen. Zo is direct zichtbaar wat techniek te bieden heeft en waar onderwijs, onderzoek en samenleving elkaar – letterlijk en figuurlijk – makkelijk vinden. Het atrium met de opgaande, theatrale terrassen zorgt ervoor dat studenten van verdieping naar verdieping ‘hoppen’en zo onderweg geïnspireerd worden door de projecten waar anderen mee bezig zijn.

Om het Jakoba Mulderhuis met het Theo Thijssenhuis te verbinden, zijn grote platte vakwerken toegepast die overspannen tussen het laagbouwdeel van de nieuwbouw en het bestaande Theo Thijssenhuis. Hierop zijn driehoeksvormige dakkappen gemaakt die door een slimme koppeling slank gedimensioneerd zijn en tevens de noodzakelijke zijdelingse steun aan de vakwerken geeft. Grote verticale gevelspanten aan de oost en westzijde van het atrium verzorgen de noodzakelijke steun voor de gevelvlakken Alle constructie is bewust in het zicht gelaten. Techniek mag zichtbaar zijn, zeker voor een faculteit Techniek!

Paperless design

Het Jakoba Mulderhuis is een van de eerste projecten in Nederland dat is aanbesteed op basis van Building Information Modelling (BIM). Het bestek is in zijn geheel digitaal verstrekt en het digitale integrale revitmodel vanuit BREED ID, ABT en de overige adviseurs vormde de basis van het contract. Een sterk staaltje ‘paperless design’. In het licht van het lange ontwerpproces gaf BIM de flexibiliteit om wijzigingen relatief snel door te voeren en voor iedereen zichtbaar te maken. Alle achterliggende informatie ging mee in vorming van het ontwerp. Zo werden tijd en geld bespaard, risico’s werden verlaagd en verbeterde de kwaliteit van de uitvoering.

Mejuffrouw Mulder

Om diversiteit te verankeren in de huisvesting van de HvA, is ervoor gekozen dit terug te laten komen in de benaming. Bijna alle gebouwen van de HvA zijn vernoemd naar mensen die uitblonken in hun vakgebied en betekenis hadden voor Amsterdam. Het Jakoba Mulderhuis droeg in de ontwerp-, ontwikkel en bouwfase de naam ‘Conradhuis’. De HvA ging op zoek naar een vrouwelijke naam voor het nieuwe gebouw voor de faculteit techniek en kwam uit op de Amsterdamse stedenbouwer Jakoba “Mejuffrouw” Mulder (1900-1988). Ruim veertig jaar werkte zij voor de gemeente Amsterdam en heeft onder andere vormgegeven aan het Amsterdamse Bos en de wijken Slotermeer en Osdorp.

Beeld: © Sebastian van Damme