Houten module basis voor stapelbaar en circulair woningconcept
Dit paviljoen, The Natural Pavilion, is een showcase voor de toekomstige (woning)bouw in ons land. Uit het basisconcept voor hotel en paviljoen ontstond de HoutKern Bouwmethode, een circulair concept om snel en duurzaam woningen in hout te bouwen op basis van een houten module.
De HoutKern Bouwmethode is een ontwikkeling samen met de Noordereng Groep. Lage milieu-impact, modulair, circulair en stikstofarm zijn kernbegrippen bij de projecten die Noordereng Groep ontwikkelt. Oosterhoff maakt deel uit van het HoutKern-consortium en levert met dochterbedrijven ABT, Lüning, HE Adviseurs en Huygen een belangrijke bijdrage aan het concept met onder meer constructief, akoestisch, bouwfysisch en brandveiligheidsadvies. DP6 is de architect in het consortium.
Stikstofuitstoot beperken
Projectleider constructies Diana de Krom was vanaf het begin bij de ontwikkeling betrokken. Zij vertelt: “De module is ontstaan binnen het project Energiehotel. Gezien de toekomstige ligging bij een Natura 2000-gebied moest de stikstofuitstoot beperkt worden. Licht en modulair bouwen zijn de belangrijkste sleutels om de stikstofuitstoot op de bouwplaats te beperken. Daarnaast wilde het team een gebouw met een lage milieu-impact. Zo ontstond het concept van modules van hout, het bouwmateriaal met de laagste milieu-impact.”
Echter, de Covid19-pandemie gooide roet in het eten. De hotelbranche kreeg flinke klappen; voor het projet werd geen investeerder gevonden. Daarom onderzocht Noordereng Groep de mogelijkheden van long stay-appartementen en woningen. Diana: “In het ontwerpproces hebben we gestuurd op alle GPR-aspecten: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomst-waarde. Hierdoor wijk je af van de standaardoplossingen en word je continu geprikkeld om buiten de gebaande paden te denken. We zijn voortdurend bezig geweest met doorontwikkeling van onze ideeën. Dit heeft geleid tot een score hoger dan 8 op alle vijf de onderdelen van de GPR.”
Milieu-impact, losmaakbaarheidsindex en circulariteitsscore
De zelfdragende houten modules worden opgestapeld rondom een stabiliteitskern. Aan de gevelzijde hebben de modules twee kolommen. Deze kolommen kunnen gestapeld worden tot 70 meter hoogte. De vloeren van CLT worden opgelegd en gekoppeld aan de kern. De kolommen en de vloeren hebben een brandwerendheid van 120 minuten en voldoen daarmee aan de hoogste eis in Nederland.
De HoutKern-modules en de bijbehorende draagconstructie zijn flexibel in te richten. Op die manier ontstaan allerlei bestemmingsmogelijkheden en is een variëteit aan gebouwen te realiseren. Dat maakt het concept naast woningen ook heel geschikt voor bijvoorbeeld schoolgebouwen, hotels en kantoren.
Voor de vloeren is bewust voor hout gekozen; een biobased materiaal. Circa 60% van al het materiaal in een gebouw gaat in de constructie zitten. Daarvan zit dan weer 55 tot 65 % in de vloeren. Door hout te kiezen voor de vloeren verhoog je het aandeel bio-based materiaal van de constructie het meest. Dit zie je direct terug in de milieu-impact: lage MPG-scores, lage schaduwprijs en lage CO2 uitstoot. De kolommen worden met een ingenieus koppelstuk horizontaal en verticaal doorgekoppeld. Hierdoor haalt het concept ook een hoge score op de losmaakbaarheidsindex (LI); een duurzaamheidsscore die in de toekomst steeds belangrijker gaat worden. De combinatie van bio-based materialen en een modulair systeem leidt tot eenhoge circulariteitsscore (MCI).
Lichter bouwen met houten module maakt een lichte fundering mogelijk
Diana de Krom: “We hebben ons als team steeds laten leiden door duurzaamheid. Dat stelde het ontwerpteam continu voor uitdagingen. Mogelijke ontwerpopties werden direct doorgerekend op impact. Het motiveert je als team als je ziet dat de ontwerpkeuzes leiden tot een beter gebouw. Daardoor ga je vanzelf out of the box denken: als deze keuze geen verbetering geeft, welke keuze zorgt daar dan wel voor? En je komt als team ook op het punt dat alles begint te kloppen. Het gebouw is relatief licht en kan daarmee ook toe met een lichtere fundering. Minder materiaal of houten heipalen bijvoorbeeld; een duurzaam alternatief voor betonnen funderingspalen. Een lichtere fundering telt vervolgens weer door in de duurzaamheidsscores en in de kosten. Immers, minder en minder zwaar heiwerk en minder materiaal.”
Meer kwaliteit, minder faalkosten bij houten module
Alles bij elkaar is de HoutKern Bouwmethode een methode die het licht, snel en duurzaam bouwen in steden mogelijk maakt. De geconditioneerde omstandigheden in de fabriek zorgen voor meer kwaliteit en minder faalkosten. Door de modules prefab te produceren kan het bouwproces sneller verlopen en verlaag je de stikstofuitstoot op de bouwplaats bovendien enorm. Het lage gewicht speelt ook een positieve rol bij de logistiek. Vervoer is relatief eenvoudig en er zijn op de bouwplaats geen zware kranen nodig. Door de lichte fundering is het heiwerk lichter. Alles bij elkaar maakt dit dat je makkelijker op een kleine bouwplaats uit de voeten kan.
Veluws hout van Staatsbosbeheer
Grondstoffen en materialen raken op, maar dat geldt niet voor hout uit het duurzame beheerde productiebos. Hout dat groeit in productiebossen slaat bovendien CO2 uit de lucht op en is daarom een duurzaam en hernieuwbaar materiaal. Binnen de HoutKern Bouwmethode wordt het van de Veluwe afkomstige hout betrokken van Staatsbosbeheer. Het is gecertificeerd FSC-hout. Het hoge aandeel hout van de module is terug te zien in een gunstige MPG-score. Volgens de huidige normering moet die onder de 1 liggen, maar de norm zal in de komende jaren verlaagd worden. Diana de Krom: “Ons modulaire concept is daar een goed antwoord op. We voldoen nu al aan de duurzaamheidseisen en wet-, milieu- en bouwregelgeving voor de komende 25 jaar. Daarnaast slaat het gebouw door de toepassing van grote hoeveelheden hout CO2 op. Bij eventuele herbestemming zijn de modules eenvoudig uit elkaar te schroeven en te hergebruiken. Het concept is daarom ook heel geschikt voor tijdelijke bouw.”
Het HoutKern Bouwmethode Consortium bestaat uit: Noordereng Groep, Oosterhoff, DP6 architectuurstudio, Hedgehog Company, Groene Jongens, DGMR, DWA, Heko Spanten, Ferros en Dura Vermeer.
Voor meer informatie: d.d.krom@abt.eu | telnr: +31 6 124 321 43
Dit artikel is gepubliceerd in het ABT Magazine, dec 2021.
Header © Dingena Mol