Home » Projecten » Dijkversterking Sterke Lekdijk – deeltraject Salmsteke

Dijkversterking Sterke Lekdijk – deeltraject Salmsteke

De noordelijke Lekdijk tussen Amerongen en Schoonhoven wordt in opdracht van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden de komende jaren versterkt. ABT is samen met aannemer Mourik Infra betrokken bij deeltrajecten Salmsteke en Salmsteke-Schoonhoven. ABT richt zich bij deelproject Salmsteke met name op de doorontwikkeling van het Prolock Filterscherm als innovatieve verticale pipingoplossing én op het ontwerp van de constructieve dijkversterking.
Dijkversterking Sterke Lekdijk
Opdrachtgever Mourik
Doorlooptijd 2020 - heden
Markt Waterveiligheid
Team
Projectomvang 2 km
Expertises

ABT richt zich bij deelproject Salmsteke met name op de doorontwikkeling van het Prolock Filterscherm als innovatieve verticale pipingoplossing én op het ontwerp van de constructieve dijkversterking met een kistdam nabij een monumentale woning.

Eerste Innovatiebesluit Dijkversterking Sterke Lekdijk

Het directieteam Sterke Lekdijk heeft op basis van het succesvolle Innovatietraject in juli 2023 het Innovatiebesluit genomen om het Prolock Filterscherm bij deelproject Salmsteke toe te passen. De inhoudelijke techniek en het proces van besluitvorming kwamen hierbij samen: een mijlpaal binnen het project Sterke Lekdijk én voor ABT en Mourik na maandenlange voorbereiding van het besluit. Trekker van het innovatietraject Vasco Veenbergen: “Dat een dergelijke techniek binnen drie jaar succesvol van concept doorontwikkeld is om daadwerkelijk toe te passen in een dijk, is alleen mogelijk is door goede samenwerking, een gedegen ketenaanpak en innovatiekracht!”

Prolock Filterscherm bij Dijkversterking Sterke Lekdijk
Prolock filterscherm © Mourik

Innovatietraject Prolock Filterscherm

ABT stond aan de wieg van de doorontwikkeling van het Prolock filterscherm. Vasco: “Het idee hiervoor bestond al bij leverancier Profextru B.V. Wij hebben het al omarmd in de tenderfase in 2019, omdat we de potentie van het filterscherm met betrekking tot duurzaamheid en toekomstbestendigheid inzagen. De uitdaging zit hier met name in de installeerbaarheid en het duurzaam kunnen borgen van de kwaliteit van de filterconstructie in de gebruiksfase.”

Het filterscherm is een oplossing tegen ‘piping’. Piping houdt in dat kwelwater bij hoogwater zand wegspoelt onder de dijk, wat de dijk instabiel maakt. Kwelwater is grondwater dat door grote waterdruk aan de oppervlakte komt. De filterschermen beïnvloeden de grondwaterstroming niet, maar houden het zand juist wel tegen. Hierdoor groeit de ‘pipe’ niet meer onder de dijk door.

Na gunning van deelproject Salmsteke aan Mourik, is eerst bekeken of het concept haalbaar is vanuit de theorie. Hiertoe is een bureaustudie en modelberekeningen uitgevoerd. Het concept bleek kansrijk. Vervolgens zijn er schaalmodellen gemaakt en getest in de hal van Mourik Techniek. Met bakken met zand en water zijn experimenten gedaan om de resultaten van de modelberekeningen te valideren. Eerst op kleine schaal, de zogeheten ‘koffiebekerproef’, om in korte tijd veel proeven te kunnen doen. Hierbij hebben zijn de grenzen van het concept opgezocht door bewust het filterscherm ook te laten falen. Dit leverde waardevolle inzichten op over het toepassingsbereik. De opzet van de proefopstelling is in nauwe afstemming met Mourik Techniek uitgedacht, waarbij Mourik Techniek vervolgens de bak vervaardigd heeft.

De mediumschaalproef was het hoogtepunt van de serie schaalproeven. Met een bak van 4 meter lang, 1,3 meter hoog en voorzien van een 3 meter hoge spindel om hoog water in de rivier na te bootsen, is het filterscherm getest of het daadwerkelijk een pipe kan tegenhouden. Er werd gewerkt met gekleurd zand en talrijke sensoren om het verloop van de proef te volgen. Met een flinke zandmeevoerende wel bij de uitstroomopening van de bak bleek het Prolock Filterscherm feilloos in staat om de pipegroei door de bak heen te stoppen. Inmiddels hebben meerdere partijen zich enthousiast getoond om ook proeven te kunnen doen in de proefopstelling. Een mooie ontwikkeling waarbij we op transparante wijze kennis met elkaar delen om samen innovaties van de grond te krijgen.

Met de voeten in de klei

Na de geslaagde proeven, is het tijd voor het veldwerk. Deze veldproeven werden door aannemer Mourik uitgevoerd. ABT was nauw betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van de proeven. Vasco: “Het is essentieel bij een innovatie om te ervaren hoe de praktijk gaat om het concept in zijn geheel te doorgronden. En door daadwerkelijk met de voeten in de klei te staan, zien we meteen aspecten van uitvoering die het ontwerp kunnen beïnvloeden.”

Dijkversterking Sterke Lekdijk
Kennisbijeenkomst Dijkversterking Sterke Lekdijk Salmsteke. © Mourik - Roel Dijkstra Fotografie

Onderhoudsarme en circulaire dijkversterking Lekdijk

In het voorjaar van 2022 vond de tweede geslaagde veldproef van het filterscherm plaats. Vasco: “Dit systeem bestaat uit kokers die we vooraf schoonmaken en vullen met filterzand. Met een camera monitoren we de kokers, zodat we eventuele verstopping kunnen signaleren.” Er is uitgebreid onderzoek gedaan naar het risico van verstopping. De filterschermen zijn onderhoudsarm en gaan honderd jaar mee. Vervolgens kunnen ze gerecycled worden tot nieuwe schermen. Het is een volledig circulair product.

Op basis van de geschreven Ontwerp-, Beoordelings en OnderhoudsRichtlijn (OBOR) Prolock Filterscherm stelt ABT momenteel (zomer 2023) het Definitieve Ontwerp en Uitvoeringsontwerp op. Hiervoor maakt ABT gebruik van de in eigen huis ontwikkelde geautomatiseerde computertool AD2A waarin zowel het filterontwerp als de toetsing van het scherm op krachten vanuit de dijk geheel geautomatiseerd doorlopen wordt. De meerwaarde zit hierbij in de hogere betrouwbaarheid van het ontwerp en flexibiliteit bij het doorvoeren van wijzigingen.”

In mei 2024 ging bij Salmsteke (Lopik) het eerste Prolock Filterscherm de Lekdijk in. Een mijlpaal voor het project.

Meer over de werking van het ProLock Filterscherm leest u hier.

Plaatsen eerste Prolock Filterscherm bij Dijkversterking Sterke Lekdijk

Kistdam bij monumentaal Veerhuis

Ook verzorgde ABT bij de versterking van de Lekdijk het ontwerp van een kistdam bij Salmsteke. Dit was nodig, omdat het monumentale Veerhuis buitendijks staat wat beschermd moest blijven. Het ontwerp van de kistdam is verzorgd door ontwerpleider Thomas Lankreijer: “Als waterveiligheidsteam werken wij graag aan projecten met interactie tussen grond, constructie en de omgeving. Maar het door HDSR vastgelegde principe van de kistdam op grofweg 1 meter vanaf de monumentale woning maakte het wel extra uitdagend voor ons.”

Om die reden wordt een deel van de stalen damwanden gedrukt in plaats van getrild. Dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan blijkt wel uit de minimale ruimte die voor de grote stelling beschikbaar is. Samen met Mourik en de onderaannemer is de gehele bouwfasering meegenomen in het ontwerp. Aanvullend heeft Mourik het ontwerp extern laten reviewen vanuit een gedegen risicobeheersing. “Hier kunnen we alleen maar achter staan, want bij een soepel uitvoeringstraject heeft iedereen baat,” aldus Thomas.

ABT heeft het integrale ontwerp van de kistdam verzorgd. Naast de geotechnische berekeningen en de beschouwing van de bouwfasering, zijn ook alle constructieve aspecten met gordingen, lasdetails en verankering uitgewerkt.

Momenteel (zomer 2023) wordt rondom het monumentale Veerhuis het grondwerk voorbereid voor de aanleg van de kistdam. In het tweede deel van 2023 zal het werk worden uitgevoerd.