Rechtbank Amsterdam

Samenwerking

Met vijftig uiteenlopende zittingszalen, ruim duizend medewerkers waaronder tweehonderd rechters en 140.000 uitspraken per jaar is de Rechtbank Amsterdam verreweg de grootste van de elf rechtbanken in Nederland. De nieuwe Rechtbank Amsterdam is ontworpen en uitgevoerd door consortium NACH (New Amsterdam Court House). Dit is een samenwerking tussen Macquarie Capital, ABT, DVP, KAAN Architecten, Heijmans en Facilicom. In 2016 is NACH voor de rechtbank met het Rijk een Publiek-Private Samenwerking (PPS) aangegaan. De PPS omvat behalve het bouwen en financieren van het gebouw ook 30 jaar lang het onderhoud en de facilitaire dienstverlening van de rechtbank door Heijmans en Facilicom.

Bijzonder aan de samenwerking in het consortium is dat het initiatief werd genomen door Macquarie Capital en ABT en dat álle partijen risicodragend meededen. Het zorgde voor een gelijkwaardige samenwerking, een hecht team en een perfect passend ontwerp binnen de door de opdrachtgever geraamde kosten. Als ABT waren we een van de initiatiefnemers van het consortium. Onze rol was het integraal technisch ontwerp inclusief constructie, fundering, bouwfysica, installaties, akoestiek, beveiliging en de (brand-)veiligheid. We werkten daarbij samen met Oosterhoff-zusterbedrijven bbn adviseurs, Meelis & Partners en Huygen.

Transparant én veilig

Het Rijksvastgoedbedrijf wilde een transparant gebouw, zonder in te boeten op de veiligheid van medewerkers en bezoekers. Dat waren de uitgangspunten waar het team zich vanaf dag één op heeft gericht. Met succes: inmiddels staat er een imposant gebouw dat zowel gezagwekkend als uitnodigend is.

Voornaam, uitnodigend gebouw

Het architectonisch ontwerp heeft als uitgangspunt dat in een rechtsstaat de rechtspraak een publieke zaak is verweven met het leven van alledag. Het 50 meter hoge gebouw heeft een onversneden open karakter. Grote ramen in de onderste helft van het gebouw bieden vanaf de straat zicht op de drukte binnen. In de ruim opgezette foyers die om de zittingszalen heen lopen verblijven bezoekers, achthonderd tot duizend per dag, advocaten in hun toga’s met hun cliënten, verslaggevers, gedaagden en belangstellenden. Vanuit het gebouw is steeds zicht op de stad. De centrale hal met roltrappen vouwt zich open langs een binnentuin en stapelingen van zittingszalen tot een zee van ruimte en licht.

De nieuwe rechtbank is een uiting van comfortabele functionele architectuur. Medewerkers van de rechtbank hebben uitvoerig meegedacht hoe het gebouw in dienst kan staan van hun dagelijkse werk, het rechtspreken. Het gebouw is een doordachte stapeling met boven elkaar alles wat bij elkaar hoort en scheidingen van wat gescheiden moet blijven, zoals de routes van rechters, gehechten en bezoekers. De omgeving voor personeel en bezoekers is inspirerend, aangenaam en veilig.

Slimme analysetools en hoogwaardig rekenwerk

De Rechtbank Amsterdam is een voornaam, toegankelijk gebouw, een gebouw  zonder achterkant. De centrale hal toont  de architectonische opzet: ruimtelijk, overgoten met daglicht, open, overzichtelijk, doorzichtig en stijlvol zakelijk. Om die opzet te realiseren is de centrale hal kolomloos ontworpen en zijn de gevelkolommen ‘buiten’ het gebouw geplaatst. De kolomloze ruimte met vides en vrije zichtlijnen creëert niet alleen ruimtelijkheid, maar vergroot ook de veiligheid van de rechtbank. Je kunt je namelijk niet achter een kolom verschuilen. Om deze functionaliteit en ruimtelijkheid te bereiken moesten de zittingszalen op een complexe wijze in de kern van het gebouw worden gestapeld. Dat leidde in de constructie tot zwaar belaste knooppunten, waar we op slimme wijze ingestorte, massieve stalen verstevigingen hebben aangebracht. Ook in de rest van het gebouw is alle techniek die nodig is om het gebouw te laten functioneren aan het oog onttrokken. Dat is gelukt door onze intensieve integrale samenwerking, in combinatie met slimme analysetools en hoogwaardig rekenwerk.

Oplevering

Op 3 mei 2021 vonden de eerste zittingen in het nieuwe gebouw plaats. Ter gelegenheid hiervan publiceerde ABT het boekje ‘Een icoon bouw je samen’. Hierin blikken negen collega’s terug op hun rol en ervaringen tijdens het integrale ontwerpproces en de bouw. Werken binnen het consortium NACH. Wat waren hun grootste uitdagingen, de spannendste momenten en wat heeft het project voor hen betekend en gebracht? Lees hier hun herinneringen aan dit unieke project!

De Rechtbank Amsterdam won diverse awards zoals BNA Beste Gebouw van het Jaar (2022) in de categorie ‘Identiteit en Icoonwaarde’ en de International Architecture Award van The Chicago Athenaeum | International Museum of Architecture and Design (2022).

Beeld: © Fernando-Guerra-FGSG