Home » Nieuws » Bladvormige overkapping als duurzaam baken van ‘City’ Nieuwegein
14-01-2025

Bladvormige overkapping als duurzaam baken van ‘City’ Nieuwegein

Een enorm lichtgewicht blad met houten nervenstructuur, ondersteund door met groen beklede kolommen en waterpartijen.

Met het spectaculaire ontwerp voor de overkapping van het OV-knooppunt in ‘City’ krijgt Nieuwegein een unieke landmark: Het Watertheater.

Martijn van den Engel, projectmanager van de gemeente Nieuwegein, Thomas Wever, constructeur van ABT en architect Niels Groeneveld, een van de oprichters van Werkstatt, spreken af in de studio van het architectenbureau in Eindhoven. Wat direct opvalt zijn de vele maquettes en schaalmodellen die in stellingkasten, de ontvangstruimte en de werkplaats staan, ook van de OV-overkapping voor Nieuwegein, inclusief met groen bemoste mini-kolommen.

Deze levendige visualisaties moeten straks op ware grootte worden gerealiseerd in het hart van Nieuwegein. Eind 2023 wonnen Werkstatt en ABT de door de gemeente uitgeschreven prijsvraag voor een overkapping van het nieuwe OV-knooppunt die aansluit bij de vernieuwing van City en bij de ambitie om de meest duurzame binnenstad van Nederland te worden. “Het ontwerp van Werkstatt was raak: een landmark met een bijzondere uitstraling en een mooi verhaal: de heldere visie op klimaatadaptatie en duurzaamheid, integratie van groen en water, inpassing van het ensemble in de omgeving en de ruimtelijke beleving, sprak ons aan”, onderbouwt Martijn.

“We doen veel woningbouw in hout, maar dit type opdracht is nieuw voor ons, al stond het buiten kijf dat de overkapping van hout moest zijn”, zegt Niels. De architecten kozen een inspirerend narratief dat een link legt met de rol van water in het verleden van de stad, vertaald naar de toekomst. “We wilden het water, dat meestal onder de grond verdwijnt, op de plek opvangen en tastbaar maken, zodat mensen het echt kunnen ervaren.”

(vlnr) Thomas Wever, Marijn van den Engel en Niels Groeneveld - Beeld © Sander Koning

Licht als een boomblaadje

Ze hadden kunnen kiezen voor een groen dak, maar dat zou te zwaar worden voor zo’n grote overspanning en vraagt bovendien om veel materiaal. De architecten draaiden het om: ze bedachten een spectaculair ogende en toch minimalistische constructie over het busplein waarvoor 275 m3 hout wordt gebruikt.

Overkapping Nieuwegein
beeld Werkstatt

De ovaalvormige kap van 60 x 40 meter is zo licht als een blaadje aan een boom en bestaat uit lensvormige vakwerkspanten die in hoogte verlopen van zes meter in het midden tot een meter aan de rand. De bovenzijde is afgewerkt met ETFE-kussens (een flinterdunne, oersterke folie), de onderzijde met een semitransparant gaasdoek. Zo is de indrukwekkende houten constructie van onderaf zichtbaar, terwijl van bovenaf daglicht kan toetreden. Het geheel wordt op negen meter hoogte in de lucht gehouden door drie betonnen kolommen, en op advies van ABT, drie slanke stalen pendelkolommen. “De positionering van de kolommen was een constructieve puzzel. Ook al is de schaal enorm, we gebruiken alleen materiaal waar het echt nodig is”, zegt Thomas.

ABT begon, in samenwerking met Adviesbureau Lüning, met de integrale advisering van de constructie. Gaandeweg kwam daar geotechniek, brandveiligheid, hemelwaterafvoer, vochtomstandigheden, windhinderonderzoek, kosten en projectmanagement bij. “Een echte integrale opgave die complex is vanwege de combinatie van veel verschillende materialen en technieken”, zegt Thomas.

Verbetering van het leefklimaat

Zo stroomt een deel van het regenwater via de buitenzijde van de kolommen naar zowel een ondergrondse waterberging als naar waterpartijen rond de kolommen. ABT onderzocht hoe het regenwater gecontroleerd kan worden geleid zodat het niet als een plensbui naar beneden klettert. “De vochthuishouding is een mooi voorbeeld van integrale samenwerking: wij hebben een haast wetenschappelijke studie gedaan naar de ventilatie in de overkapping en de impact op het hout. Met die kennis maakte Lüning de keuze voor de houtsoort: vuren of lariks”, zegt Thomas. De architecten zijn daarnaast in gesprek met een bedrijf dat mosbeton maakt. Dit draagt bij aan de esthetiek en klimaatadaptatie. Waterbuffering en vergroening van City zorgen voor verbetering van het leefklimaat en het tegengaan van hittestress.

Vanaf het (recentelijk afgeronde) VO is de realisatie van dit project de gezamenlijke drijfveer. Ook alle bestuurlijke partners willen bijdragen aan het succes van Het Watertheater. Zo is de kans groot dat Nieuwegein straks wordt verrijkt met een tot de verbeelding sprekende landmark.

Dit artikel is gepubliceerd in de Wintereditie 2024-25 van ABT Magazine.

Beelden overkapping © Werkstatt
Overkapping Nieuwegein
Beeld Werkstatt