De duurzame renovatie van de historische Drieklimatenkas
Ruim dertig jaar na de bouw zet de Hortus een ambitieuze stap: de kas wordt omgetoverd tot Nederlands eerste volledig klimaatneutrale plantenparadijs. Net als in de jaren ‘90 is het architectonisch ontwerp van ZJA Architects & Engineers en het constructief advies van ABT.
Drie klimaatzones tonen biodiversiteit
In de vier tot elf meter hoge kas zijn verschillende klimaatzones ingericht: tropisch, subtropisch en woestijn. Zo wordt duidelijk dat ieder klimaat unieke kenmerken heeft. “De bestaande kas had enkel glas en traditionele verwarming. De renovatie had een tweeledige ambitie: groot onderhoud uitvoeren én de kas laten aansluiten op de actuele duurzaamheidseisen”, zo vertelt Eric Brok, projectleider/constructief ontwerper bij ABT.
Respect voor het origineel
Vanuit duurzaamheidsoogpunt én historisch besef werd gekozen voor hergebruik in plaats van sloop. “Gebruiken wat bruikbaar is en alleen toevoegen wat noodzakelijk is”, vat Eric die keuze samen. “De staalconstructie bleek in goede staat, op enkele herstelplekken na. De grootste uitdaging zat in het, met behoud van de kenmerkende uitstraling, voldoen aan actuele duurzaamheidseisen. De keuze voor een nieuwe dakbedekking van luchtgevulde ETFE-kussens bleek een technische uitdaging. Die kussens oefenen naast verticale ook horizontale krachten uit, terwijl de bestaande constructie ontworpen was op alleen verticale belasting.”
Duurzame oplossingen met maximaal hergebruik
Na een variantenstudie bleek het plaatsen van extra profielen op de bestaande liggers de beste oplossing. “Zo konden we alle horizontale belastingen opvangen en toch de bestaande constructie behouden.” Passend bij de duurzaamheidsambities is de constructie bovendien losmaakbaar: deze kan afgebroken worden en elders hergebruikt. Daarnaast adviseerde ABT rondom enkele inrichtingselementen. “Zo heeft de installatieruimte een gecombineerde functie. Binnenin bevinden zich de technische voorzieningen voor ventilatie, irrigatie en verwarming, terwijl de buitenzijde is vormgegeven als waterval, gemaakt van stoeptegels die buurtbewoners konden inleveren.”
Samenwerking sleutel tot succes
Het project is gerealiseerd in een bouwteam met onder andere opdrachtgever De Hortus, ZJA architecten, Vic Opbouw Staalbouw, hoofdaannemer AKOR, en projectmanagementbureau CRHS. “Die samenwerking was erg prettig.
Voor iedereen was de ambitie duidelijk: met respect voor de verschijningsvorm van de kas en de financiële kaders, een zo goed mogelijke oplossing bedenken.” Het resultaat? Een toekomstbestendige kas die het verhaal van biodiversiteit vertelt en tegelijk past in de historische omgeving. Eric kijkt met plezier terug: “Wat onze betrokkenheid extra bijzonder maakt, is het feit dat we ook bij de oorspronkelijke bouw betrokken waren. Ik ben er trots op dat ik bijgedragen heb aan het toekomstbestendig maken van deze ABT-klassieker.”
De vernieuwde, duurzame kas is vanaf juni weer open voor publiek.
Dit artikel is gepubliceerd in de zomer 2025 editie van ABT Magazine
Foto’s © Dingena Mol