Home » Nieuws » Hergebruik van funderingspalen: kansen op het gebied van duurzaamheid
29-03-2023

Hergebruik van funderingspalen: kansen op het gebied van duurzaamheid

Een bestaande fundering. Lastig, of juist een kans?

De afgelopen maanden kwam ik op weg naar kantoor steeds langs een bouwplaats waar een kantoorgebouw werd afgebroken. Stukje bij beetje werd het gebouw gestript, verdieping na verdieping verdween, tot er alleen nog een hoop betonpuin zichtbaar was. Toen dat ook was afgevoerd bleef er een gat over waarin hier en daar nog een stukje gesnelde funderingspaal zichtbaar was. Inmiddels is het gat weer gevuld met zand en is de kavel bouwrijp. Wat de nieuwbouw plannen zijn weet ik niet, maar ik weet wel dat hier kansen waren, die zijn blijven liggen.

Een oneindige cyclus

In de bouw lijkt er een oneindige cyclus te zijn waarbij vervanging en uitbreiding kernbegrippen zijn. Bestaande gebouwen worden gesloopt en na verloop van tijd vult nieuwbouw de horizon weer. Op zich is daar niet direct iets mis mee want de tijd verandert, maar juist in die verandering zit het hem nou. We moeten bewuster omgaan met bestaande situaties wanneer we denken over nieuwbouw.

Voor nieuwbouw op een plek die al is bebouwd, is de traditionele gang van zaken aan het begin beschreven. Wat bestaande funderingen betreft worden de palen gesneld en deze blijven als obstakels achter in de bodem. Vervolgens worden de nieuwe funderingspalen er netjes tussendoor gemaakt en wordt er lokaal nog een paal die ‘echt heel erg in de weg zit’ getrokken. Over hergebruik van de palen wordt niet eens nagedacht. “Te ingewikkeld!”, “te veel risico” of “er blijft toch niets heel van die palen wanneer de slopers aan de slag gaan”.

Omdenken met funderingspalen

Allemaal gemiste kansen om dit bij voorbaat te stellen. Bestaande funderingspalen kunnen juist grote kansen bieden voor een project, met name wat kosten en duurzaamheid betreft. Vorig jaar werden we bij ABT benaderd voor zo’n project. Het betrof een bedrijfsvloer op een plek waar nog een bestaande hal stond, die zou worden gesloopt. Met de opdrachtgever, in dit geval de aannemer Roozen van Hoppe, zijn we in dialoog gegaan over de fundering van de bestaande hal en of onderzocht mocht worden of deze kon worden hergebruikt en geïntegreerd in het ontwerp van de nieuwe fundering. Immers, waarom een nieuwe paal maken, wanneer er al palen aanwezig zijn die kunnen worden benut?

Mogelijke optimalisatie

Het project betrof een bestaande hal die was gefundeerd op ca. 1200 prefab funderingspalen #350 en #380 mm. Binnen de grenzen van de nieuwbouwplannen kwamen deze palen eigenlijk allemaal in aanmerking voor hergebruik en daar is dan ook op aangestuurd. Om het ontwerp rond te krijgen is de ruimte tussen en rondom de bestaande palen verder aangevuld met HSP Ø180 mm palen. Na diverse analyses wat draagkracht en stijfheid betreft en de nodige afstemming tussen de kennisgroepen Geotechniek, Constructies en Betonspecials, bleek dat er in theorie ruim 2550 HSP Ø180 mm palen konden worden bespaard door de bestaande palen te benutten!

Uiteraard een theoretische aantal, want de sloop van de bestaande hal moest nog plaatsvinden. Om hierop voor te sorteren zijn enkele mitigerende maatregelen bedacht om stagnatie in de uitvoering te voorkomen, mochten bestaande palen toch niet voldoen.

Daadwerkelijke optimalisatie

Vervolgens kwam het meest spannende onderdeel: de sloop en de akoestische doormeting van alle bestaande funderingspalen. Klopte het vooroordeel dat ‘er niets heel blijft wanneer een sloper aan de slag gaat’?

Uit de resultaten van de akoestische metingen volgde dat dit alles behalve waar is. Van de 1200 palen bleken er 69 dusdanig beschadigd te zijn dat hergebruik twijfelachtig was. Dit is slechts 5,75% en voor sloop een hele mooie score!

De daadwerkelijke optimalisatie door hergebruik kwam neer op ca. 2275 HSP Ø180 mm palen met een met een gemiddelde lengte van 12,5 m. De besparing in milieu-impact is vervolgens eenvoudig berekend met de door ABT ontwikkelde GeoMilieuDatabase waarin allerlei geotechnische elementen zijn opgenomen. De besparing in milieu-impact bedroeg ca. 360 ton CO2-eq.

Ter referentie: uit onderzoek van het CBS en Wageningen University & Research in 2017, bleek dat 1 hectare bos op de Veluwe per jaar ca. 1,89 ton CO2 opneemt. Deze besparing van 360 ton CO2-eq is dus equivalent met de jaarlijkse CO2-opname van 190 ha bos. Of, om 360 ton CO2 uit te stoten kan een personenauto ruim 75 keer rond de aarde rijden, uitgaande van de gemiddelde uitstoot van 120 g CO2/km.

Evaluatie

Een situatie met een bestaande fundering kan dus bijdragen aan mooie ontwerpoptimalisaties en biedt kansen voor nieuwbouw. Uit het gegeven voorbeeld blijkt ook dat het benutten van deze kansen goed mogelijk is, zeker doordat sloopwerkzaamheden aanzienlijk zorgvuldiger uitgevoerd kunnen worden dan doorgaans wordt gedacht.

Om gebruik te maken van de kansen van een bestaande situatie, zijn de volgende punten belangrijk:

  • visie en wil bij de opdrachtgever en ontwerpende partij;
  • een vroeg besluit om hergebruik te onderzoeken;
  • een goede afstemming tussen constructeur en geotechnicus in de ontwerpfase;
  • aanvullende aandacht in de uitvoering met onder andere de sloopaannemer.

Het betreft allemaal punten die niet onoverkomelijk zijn en het resultaat is het meer dan waard. Zowel voor het reduceren van de milieu-impact, als kosten en bouwtijd. Mocht u dus een project hebben met ambities op het gebied van duurzaamheid, eventueel waarbij een bestaande situatie een rol speelt, wij denken graag met u mee om de kansen te inventariseren en te benutten!

Beeld: Roozen van Hoppe.

Bronnen:

  • CBS, Wageningen University&Research. (2017). The SEEA EEA carbon account for the Netherlands. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.cbs.nl/-/media/_pdf/2017/45/carbon-account-2017.pdf
  • CLO Rijksoverheid. (2019). CO2-emissie per voertuigkilometer van nieuwe personenauto’s, 1998-2017. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.clo.nl/indicatoren/nl0134-koolstofdioxide-emissie-per-voertuigkilometer-voor-nieuwe-personenautos