Renovatie en transformatie Nationaal Holocaustmuseum
| Opdrachtgever | Joods Cultureel Kwartier |
| Doorlooptijd | 2019 - 2024 |
| Markt | Kunst en cultuur |
| Team | |
| In samenwerking met | Urban Scouts (Wijngaarde & Partners), Office WinHov, Bouwbedrijf De Nijs, Klomp B.V., Elektropartners B.V., Meelis & Partners, Huygen, Adviesbureau Vekemans |
| Locatie | Amsterdam |
| Projectomvang | ca. 2.500m² BVO |
| Expertises | |
Op zondag 10 maart 2024 opende koning Willem-Alexander, in bijzijn van minister-president Rutte, staatssecretaris Gräper voor Cultuur en Media en staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Nationaal Holocaustmuseum. Het is een museum met een bijzondere geschiedenis. De holocaust vond hier daadwerkelijk plaats.
Het museum in Amsterdam bestaat uit het gerenoveerde herdenkingsmonument de Hollandsche Schouwburg en de getransformeerde Hervormde Kweekschool. ABT verzorgde integraal advies van het ontwerp tot en met de uitvoering op het gebied van bouwfysica, installaties, brand, constructies en geotechniek.
Jodenvervolging in Nederland
Het Nationaal Holocaustmuseum vertelt de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland. Tussen 1940 en 1945 zijn op last van de Duitse bezetter Joden in Nederland, maar bijvoorbeeld ook Roma en Sinti, systematisch gediscrimineerd, vervolgd, gedeporteerd en vermoord. Circa 102.000 Joden die in Nederland woonden, zijn in de Holocaust omgebracht. Het museum toont aan de hand van 2.500 voorwerpen, herontdekte foto’s en films, geluidsopnamen, documenten en installaties de geschiedenis van de Holocaust in Nederland en in de concentratie- en vernietigingskampen in Europa. Ook het dagelijks leven van Joden voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog, de bevrijding vanuit het perspectief van Joodse Nederlanders en de omgang met de Holocaust in de Nederlandse herinneringscultuur komen in het museum aan bod.
Hollandsche Schouwburg en de Hervormde Kweekschool
Het museum bestaat uit twee historische panden in Amsterdam, de Hollandsche Schouwburg als herdenkingsplek en de voormalige Hervormde Kweekschool als museum; beide aan een kant van de Plantage Middenlaan. De Hollandsche Schouwburg is gebouwd in 1892 en was tijdens de Tweede Wereldoorlog de plek waar joodse Amsterdammers verzameld werden voordat ze op transport naar doorgangs- en vernietigingskampen werden gezet. In de schouwburg werden kinderen van hun ouders gescheiden en naar de crèche aan de overkant van de straat gebracht. Vanuit de crèche tilden verzorgsters honderden van hen over de erfafscheiding in de tuin van de kweekschool. Wanneer de tram stilstond en hij het zicht vanaf de schouwburg ontnam, werden de kinderen weg gesmokkeld naar onderduikadressen.
Vanaf de jaren 1960 was het voormalige theater in gebruik als gedenkplaats voor de slachtoffers van de Holocaust. De theaterzaal en het toneel zijn toen afgebroken. Op die plek kwam een binnenplaats met gedenknaald. In 2016 opende in de voormalige kweekschool het tijdelijke Nationaal Holocaustmuseum in oprichting. Tot begin 2020 kreeg het publiek daar alvast een eerste indruk van het nieuwe, permanente Nationaal Holocaustmuseum dat nu geopend is.
Architectuur Nationaal Holocaustmuseum
De renovatie en transformatie van de gebouwen is door architectenbureau Office Winhov en ABT verzorgd. Architect Uri Gilad koos bewust niet voor een donkere uitstraling, maar juist voor licht. Uri: “Ons doel was om voelbaar te maken dat op deze plek, op klaarlichte dag Joden werden weggevoerd.” In het nieuwe museum is er geen tunnel tussen de gebouwen gecreëerd. Bezoekers leggen nu dezelfde route af als de joodse kinderen destijds met de tramhalte in het midden.
Constructies
Michiel IJskes, constructeur bij ABT: “De gevel van de voormalige kweekschool is geheel veranderd. De glazen gevel aan de rechtervoorkant is met hulp van Buro Vekemans voorzien van een nieuwe, witte gevel met zogeheten Braziliaans, opengewerkt metselwerk. De gevel van de bovenste verdiepingen van de voormalige school is aangepast en van een nieuwe kap in de oude contour voorzien. Dat lijkt meer op hoe de voormalige Hervormde kweekschool origineel in 1888 is gebouwd.” Ook deed ABT onderzoek naar de fundering en vloeren van de kweekschool. De fundering bleek nog in goede staat en de vloeren zijn extra verstevigd om de belasting van de museumbezoekers aan te kunnen.
Plaatsing WKO
Bij renovatie hoort ook verduurzaming. Hiervoor is een WKO-installatie geplaatst. Die plaatsing was wel een uitdaging, omdat het apparaat naar de afgesloten binnentuin van de kweekschool moest worden vervoerd. Na zeer nauwkeurig rekenwerk vanuit ABT lukt het Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen om de loodzware kraanwagen door een hiervoor speciaal gemaakte doorgang het kwetsbare historische gebouw in te rijden.
Installaties
Ook zijn er nieuwe tentoonstellingsruimten en een auditorium gebouwd in de voormalig kweekschool. Kitty Huijbers, adviseur bouwfysica bij ABT: “Omdat er weinig ruimte was voor een technische ruimte voor dit nieuwe en het bestaande gebouw, hebben we die efficiënt ingepast tussen de tentoonstellingsruimte en het auditorium. Daar kunnen we nog steeds bij voor onderhoud of calamiteiten, maar het is wel anders dan anders.”
De installaties in gebouw zijn verticaal uitgelegd vanwege het gebrek aan ruimte en de wens om de vrije hoogte van drie verdiepingen te behouden. Kitty: “We hebben de schoorstenen, die vroeger in het pand aanwezig waren, teruggebracht voor het moderne leidingwerk. Voor de distributie van de lucht in de ruimten zijn deels dubbele wanden gemaakt.”
Beelden © Sander Koning
