dsm-firmenich Maastricht: eerste Paris Proof rijksmonument in Nederland
Het was de grote uitdaging waaraan Broekbakema, ABT, bbn adviseurs, DGMR en Huygen werkten in het nieuwe dsm-firmenich hoofdkwartier in Maastricht. Het BREEAM Outstanding project blies en passant een oude parkeergarage nieuw leven in.
De Ambachtsschool aan de Sint-Maartenslaan staat op een plek die veel Maastrichtenaren goed kennen. Menigeen kreeg in het neo-renaissancistische gebouw uit 1911 een vakopleiding. Anderen bezochten een film in de bioscoop die er in 1992 tegenaan werd gebouwd. Deze Euroscoop werd gedemonteerd om ruimte te maken voor het nieuwe internationale hoofdkantoor van dsm-firmenich, vernieuwers in voeding, gezondheid en beauty.
“Het moest een clubhuis worden waar medewerkers elkaar kunnen ontmoeten en inspireren”, vertelt architect Erik van Eck van bureau Broekbakema op de zolder van de voormalige Ambachtsschool. “Het gebouw moest bovendien aansluiten op de kernwaarden van het bedrijf, zoals gezondheid en duurzaamheid. Daarom is gekozen voor energieneutrale en circulaire kantoren.”
Centraal in het half maart opgeleverde complex ligt een ruim opgezet atrium met lange lichtstraten. Deze ‘long’ van het gebouw koppelt de voormalige buitengevel van het monument aan de drielaagse nieuwbouw. Een manchet rond het bestaande trappenhuis steekt dwars door het dak omhoog en zorgt voor een vloeiende overgang. In de nieuwbouw zijn hybride werkplekken gecreëerd voor circa 600 medewerkers.
Duurzaamheid
Ontwikkelaars EDGE en 3W zetten in op een Paris Proof ‘clubhuis’ met BREEAM Outstanding duurzaamheidscertificaat en WELL certificaat Platinum – voor gebouwen die het welzijn van de gebruikers bevorderen. Vooral voor de herbestemming was dat een uitdaging. “Ook qua kosten”, zegt Jeroen Diks van bbn. “Maar op lange termijn levert dat én de zeer hoge kwaliteit per saldo geld op.”
Prestaties
Ook voor het rijksmonument lukte het een BREEAM Outstanding certificaat te halen. Het monumentale gebouw is van de buitenkant opgepoetst en in oude glorie hersteld. Aan de binnenzijde was een fors isolatiepakket nodig om er een energieneutraal gebouw van te kunnen maken. Achterzetramen en -wanden verbeteren de prestaties van de originele raampartijen en buitenmuren. Een klimaatwand zorgt voor verwarming en koeling, warmtepompen op het dak voeden dit leidingensysteem. “We hebben alle leidingen en schachten weggewerkt met gevoel voor het monument”, zegt Hans Janssen van Huygen. “Dat was best een puzzel, want je moet binnen een uur het klimaat kunnen verversen voor de honderden mensen die hier straks zitten.” Op het dak en ook op de gevels van de nieuwbouw zijn in totaal 620 zonnepanelen gemonteerd, goed voor 340 kWpiek vermogen. In het glas van de lichtstraten boven het atrium zijn BIPV-panelen geïntegreerd. Janssen: “Dat is voldoende om het complex qua energieverbruik ‘Paris Proof’ te maken.” Ze leveren ook stroom voor de ruim tachtig laadpalen voor elektrische auto’s en fietsen in de vernieuwde parkeergarage. De Oosterhoff-werkmaatschappijen wisten met het nodige puzzelen samen ruimte te vinden voor het wegwerken van alle techniek. Meelis & Partners hielp bij het opstellen van het beveiligingsconcept.
Parkeerkelder
De tijdsdruk was fors op het project van 10.000 vierkante meter. De eerste schetsontwerpen dateren van november 2020, amper vier jaar later is het complex opgeleverd. Dat vergde intensieve samenwerking. De opgave was lastig, want feitelijk ging het om drie projecten in één. Behalve de herbestemming van het rijksmonument tot vergadercentrum ging het om een hypermoderne nieuwbouwvleugel én het hergebruik van een parkeerkelder plus fundering. De voormalige bioscoop werd voorzichtig gesloopt om die waardevolle ondergelegen onderdelen te sparen.
De ‘tweedehands’ fundering inpassen was een lastige exercitie. “Uitdaging was om de belastingen uit het nieuwe ontwerp op te laten nemen door de bestaande fundering, zonder funderingsversterking”, vertelt Ronald Wenting van ABT. “Na herberekening bleek dat we de bestaande palen en funderingspoeren zwaarder konden belasten, maar de marges waren niet heel groot.” Gelukkig waren veel tekeningen, sonderingen, palenplannen en constructieberekeningen nog beschikbaar. ABT vond voldoende funderingsreserve voor een drielaagse opbouw plus een dakopbouw met zware installaties. Een waterretentie op het dak was onhaalbaar, maar kreeg een plekje in de binnentuin. Voor het ophangen van de luchtbehandelingskasten bouwde BAM een stalen hulpconstructie in. De dikke gemetselde muren konden die prima dragen.
Troggewelven
Ook constructief gezien was de herbestemming van het monument een uitdaging. Een verzwaring van de vloeren was noodzakelijk en er moest een nieuwe kap op. Gelukkig bleken de zware houten vloerbalken en gemetselde troggewelven waarop ze waren opgelegd nog hun mannetje te staan. De herbestemming gebeurde in nauwe samenspraak met de Welstandscommissie en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. “Die was kritisch, maar positief. Het heeft het gebouw alleen maar beter gemaakt”, zegt Van Eck. “De uiteindelijke MilieuPrestatie score van 0,56 is beduidend beter dan wat de norm vereist. Daar mogen we best trots op zijn.”
Betrokken partijen dsm-firmenich
Opdrachtgever: dsm-firmenich
Ontwikkelaars: EDGE en 3W real estate
Architect: BroekBakema
Constructief advies: ABT (in opdracht van Edge/3W en BAM)
Installatietechnisch advies: Huygen
Bouwkostenmanagement: bbn
Bouwfysisch advies: DGMR
Interieurarchitect: Fokkema & Partners
Realisatie: BAM Bouw en Techniek en EQUANS
