Bajeskwartier
| Opdrachtgever | Bajes Kwartier Ontwikkeling en de Alliantie |
| Doorlooptijd | 2018 - 2028 |
| Markt | Commercieel vastgoed |
| Team | |
| In samenwerking met | BAM Advies & Engineering, OMA, FABRICations, LOLA Landscape, Arons en Gelauff Architecten, Civic architecten, MH1, Atelier Kempe Thill, Barcode, Moke Architecten, BDG Architecten, Studio Seven |
| Locatie | Amsterdam |
| Projectomvang | 135.000 m2 |
| Expertises | |
Bajeskwartier is in het ontwerp opgedeeld in vier clusters: het Learning District, Design District, Central District en Amstel District. Het overkoepelende stedenbouwkundige plan is gemaakt door architectenbureaus OMA, FABRICations en LOLA Landscape. De ontwerpen van de architecten van de specifieke gebouwen passen binnen dit overkoepelende DNA. Bajeskwartier is een ontwikkeling van Bajes Kwartier Ontwikkeling C.V., dit is een samenwerking van AM, Schoders Capital en AT Capital. ABT werkt samen met BAM Advies & Engineering aan de woontorens in het Design, Central en Amstel district, inclusief een tweelaagse parkeergarage.
Bajeskwartier als plek voor iedereen
De wijk in wording heeft de grootte van 11 voetbalvelden (7,3 hectare), 555 bij 100 meter. Er komen zestien gebouwen met circa 1350 woningen, ontworpen door elf verschillende toonaangevende architecten. De buurt wordt 100% energieneutraal en 98% van het materiaal van de voormalige gevangenis wordt in de nieuwe wijk hergebruikt en twee gebouwen worden deels behouden en herontwikkeld. Naast (sociale) huur- en koopwoningen komen er bedrijfsruimtes, sport- en horecavoorzieningen, 68 tuinen en ruimte voor de creatieve industrie, cultuur en educatie. Het short stay hotel, een middelbare school, de eerste sociale huurwoningen en gebouw Bajesdorp zijn inmiddels al opgeleverd en deels in gebruik.
Constructies
Ronald Wenting, projectverantwoordelijke vanuit ABT: “Om van de voormalige bajes een groene, bruisende stadswijk te maken, is er een ambitieus en veelomvattend masterplan ontwikkeld. Dit plan is toekomstgericht, maar doet ook recht aan het verleden en de historie van de plek. De constructieve uitdagingen zijn in ieder bouwblok weer anders door de architectonische opzet en het variërende programma. We spelen hier maximaal op in met het constructief ontwerp. In de planontwikkeling willen de architecten een levendige plint realiseren met ruimte voor ontmoeting. Dit creëren we met een open structuur van kolommen en uitkragingen over de centrale pleindelen. Vanaf de eerste verdieping gaat deze structuur over in een wandenstructuur zoals gebruikelijk in woongebouwen. Die overgang tussen constructievormen is een mooie uitdaging. Bij drie gebouwen, The Martin (voorheen The Ruby), The Robin en The Emerald, zit er ook een parkeergarage onder de gebouwen. Hier moet je met de kolomstructuur goed op inspelen.”
Gebouwen van hout
The Cardinal en The Stern in het Design District worden volgens het masterplan deels van hout gemaakt. The Cardinal bevat een stalen tafelconstructie op poten met houten structuur erbovenop. Hieronder door komt een fiets- en wandelstraat die door de hele wijk heen loopt. Vroeger was hier de looproute van de gevangenen en werd het ‘De Kalverstraat’ genoemd door de gedetineerden.
Schuin tegenover The Cardinal komt The Stern, dit gebouw wordt grotendeels boven de oorspronkelijke gaarkeuken en het ketelhuis gerealiseerd. Nu is hier een brouwcafé en informatiecentrum van Bajeskwartier gevestigd, en erbovenop komen appartementen.
Ronald: “Omdat deze kant van Bajeskwartier naast het spoor ligt, moeten we qua engineering rekening houden met trillingen. Zeker bij hout vraagt dit om trillingsbewust ontwerpen.”
Uitkragingen in het Bajeskwartier
Bij een aantal gebouwen is sprake van uitdagende uitkragingen: een stuk van de gevel springt eruit en hangt als het ware zo in de lucht. Dit is het geval bij de vier gebouwen in het Central District: bij The Martin, The Finch, The Starling en The Robin. Zo ontstaat er onder deze uitkragingen een plein tussen de gebouwen. Een constructieve uitdaging.
Kars Haarhuis, projectleider constructies bij The Martin (zie afbeelding) en The Jay: “De Martin kraagt uit in twee richtingen tot in totaal meer dan 8 meter. Ze bevinden zich op 24 meter hoogte. Om dit waar te maken, hebben we op die hoogte betonnen wandliggers en een forse stalen vakwerkspant toegepast. Dit vakwerkspant gaat door twee verdiepingen en heeft een lengte van 16,6 meter.”
Op 14 november 2024 is de start van de bouw van The Martin feestelijk gevierd. In The Martin komen 103 duurzame koopappartementen. Deze zijn verdeeld over vijftien verdiepingen en zijn zo ontworpen dat ze voor verschillende doelgroepen interessant zijn. Er zijn slim ontworpen tweekamerappartementen, driekamerappartementen, ruime vierkamerappartementen en twee exclusieve maisonnettes. Elk appartement heeft een eigen balkon of terras dat langs de gevels doorloopt. Exclusief voor de bewoners bieden de zesde en negende verdieping twee dakterrassen met groen en bomen. De woontoren is energiezuinig en de appartementen hebben minimaal een label A+. Verder hebben de appartementen vloerverwarming voor in de winter en vloerkoeling voor in de zomer.
The Martin biedt naast de appartementen een gemeenschappelijke huiskamer die ook gebruikt kan worden als logeerruimte. Verder is er extra aandacht voor de toegankelijkheid om bewoners zo veel en lang mogelijk comfort te bieden en zijn er laadvoorzieningen in de stallingsruimte. The Martin staat in directe verbinding met de mobiliteit hub, waar bewoners een abonnement kunnen afsluiten voor het stallen van de auto of gebruik kunnen maken van deelmobiliteit.
De toren die nooit gebouwd is
Ook bij The Jay is er sprake van een overstek. Kars: “Dit hebben we gerealiseerd met een prefab dwarsbalk van 1,2 bij 1,5 meter en een gewicht van wel 24 ton die op zijn beurt weer rust op een portaal met een vrije overspanning van 5,5 m. Dit leidt tot een helder constructieprincipe met een indrukwekkend krachtenspel”
Deze toren bestaat uit een prefab betonconstructie. Handig, want dit versnelt de bouwtijd. Bovendien wordt er steigerloos gewerkt: de gevel wordt gelijktijdig met de prefab draagconstructie aangebracht.
Wat verder bijzonder is aan The Jay, is dat dit de zevende toren uit het oorspronkelijke plan van de Bijlmerbajes uit de jaren zeventig is. Deze toren is toen echter nooit gebouwd. De nieuwe woontoren staat op dezelfde plek als in het ontwerp en komt ook qua volume overeen met het oorspronkelijke plan.
De Groene Toren
De zogenaamde Groene Toren is de enige van de zes torens van de voormalige Bijlmerbajes die nog overeind staat. Het gebouw was ooit de vrouwenafdeling van het roemruchte gevangeniscomplex. Hier komen in de toekomst onder meer creative offices, educatieve functies en horeca, maar ook de ESCO: de energiecentrale voor het hele Bajeskwartier wordt hier gevestigd.
Beeld: © Bajeskwartier Amsterdam
